ZDOLNOŚĆ KREDYTOWA – JAK SPRAWDZIĆ?
Zdolność kredytowa jest jednym z najbardziej kluczowych pojęć z perspektywy klientów branży kredytowo-pożyczkowej. Zapewne wszyscy regularnie napotykamy na to pojęcie, mamy również świadomość, że każdy kredyt, zakup ratalny czy pożyczka pozabankowa wiąże się z oceną naszej zdolności kredytowej.
WSZYSTKO CO WARTO WIEDZIEĆ O ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ
Jednocześnie jednak najczęściej nie jesteśmy w stanie określić, czym właściwie jest zdolność kredytowa ani też jakie dokładnie czynniki się na nią składają.
Co więcej, istnieje wokół tej kwestii wiele stereotypowych a zarazem całkowicie błędnych przekonań, np. że umowa o pracę na czas nieokreślony zawsze będzie oznaczać pozytywną ocenę naszej zdolności kredytowej przez bank lub też że dobrym sposobem na „poprawienie” zdolności kredytowej jest zaciągnięcie oraz spłacenie kilku pożyczek pozabankowych.
Czym więc jest zdolność kredytowa oraz w jaki sposób jest ona definiowana przez określone podmioty rynku finansowego?
Na czym polega zdolność kredytowa i jak ją obliczyć?
Podanie jednoznacznej, całkowicie spójnej oraz znajdującej zastosowanie we wszystkich wypadkach definicji pojęcia zdolność kredytowa nie jest możliwe. O wiele lepiej mówić więc o różnych modelach oceny zdolności kredytowej konsumenta przez podmioty rynku finansowego.
W dużym skrócie, zdolność kredytowa będzie więc oznaczać to, w jaki sposób bank lub instytucja pożyczkowa ocenią naszą możliwość spłaty zobowiązania. Kluczowym elementem oceny zdolności kredytowej jest tzw. scoring kredytowy, czyli system algorytmów stosowanych w celu oceny „wydolności” finansowej oraz wiarygodności klienta.
Tutaj również jednak nie sposób podać jednego powszechnie obowiązującego schematu: modele scoringu kredytowego będą znacząco różnić się w zależności od poszczególnej instytucji a także od rodzaju kredytu lub pożyczki. Co ważne, różnice te zachodzą nie tylko pomiędzy bankami a firmami pożyczkowymi, ale również pomiędzy bankami.
Możliwe jest wskazanie ogółu czynników, które teoretycznie mogą stanowić część scoringu kredytowej danego podmiotu. Są to takie faktory, jak:
1. Wykonywany zawód
2. Posiadane wykształcenie
3. Miejsce zamieszkania
4. Sytuacja zamieszkania (wynajem, mieszkanie własnościowe)
5. Okres zamieszkania pod obecnym adresem
6. Średnia wysokość miesięcznych dochodów
7. Średnia wysokość miesięcznych wydatków
8. Wiek oraz stan cywilny
9. Liczba osób, które pozostają na utrzymaniu klienta, w tym również alimenty
10. Posiadane rachunki bankowe
11. Posiadanie ubezpieczenia na życie lub jego brak
12. Posiadane oszczędności, ze szczególny uwzględnieniem programów oszczędnościowych
13. Posiadany samochód oraz jego wartość
14. Posiadane karty płatnicze oraz karty kredytowe, debetowe, linie kredytowe itd.
15. Czas, w którym wnioskodawca jest zatrudniony w obecnym miejscu pracy
16. Czas zatrudnienia na obecnym stanowisku
17. Czas zatrudnienia w poprzednim miejscu pracy
18. Posiadane kredyty lub pożyczki
19. Stopień obciążenia rachunku bankowego (limit odnawialny) oraz stopień obciążenia kart kredytowych
20. Charakterystyka branży, w której pracuje kredytobiorca
SPRAWDŹ RAPORT KPF O MORALNOŚCI FINANSOWEJ POLAKÓW
Warto jednak jeszcze raz zaznaczyć, że żaden z powyższych czynników nie stanowi koniecznego elementu scoringu kredytowego. To, jakie dokładnie faktory są brane pod uwagę, zawsze zależy od polityki kredytowej prowadzonej przez daną instytucję a także rodzaju kredytu, o jaki się staramy.
Przykładowo, niektóre banki prowadzą bardziej zachowawczą politykę kredytową, biorąc pod uwagę przede wszystkim czynniki o charakterze względnie stałym, jak np. posiadany majątek oraz wysokość dochodów i forma zatrudnienia.
Inne banki zwracają natomiast większą uwagę np. na perspektywy branży w jakiej pracuje kredytobiorca, charakterystykę wykonywanego zawodu, wykształcenie oraz ewentualna możliwość przekwalifikowania się.
Zdolność kredytowa w ocenie banków
Oprócz zarysowanego powyżej schematu scoringu kredytowego, można podać również bardziej dokładne informacje. Istnieją bowiem pewne ogólne zasady, które są właściwe większości banków. Specjaliści często mówią np. o zawodach „lubianych” przez banki oraz tych, które nie są najlepiej oceniane.
Do pierwszej grupy zaliczają się przede wszystkim informatycy, pracownicy administracji publicznej, wykwalifikowani tłumacze języków obcych oraz lekarze specjaliści (zwłaszcza w odniesieniu do specjalizacji deficytowych). Grupy zawodowe, za którymi banki nie przepadają to przede wszystkim pracownicy branży budowlanej oraz osoby prowadzące własną działalność gospodarczą.
Banki w ocenie zdolności kredytowej standardowo biorą pod uwagę także punktację scoringową w BIK-u, jednak nie jest to czynnik o znaczeniu decydującym, zwłaszcza w przypadku kredytów na duże sumy oraz z długim okresem spłaty(nie należy więc utożsamiać oceny scoringowej w BIK-u ze scoringiem kredytowym w banku).
Na podstawie naszej oceny scoringowej, bank przypisuje nas do określonej grupy klientów. Tutaj również nie można jednak mówić o jakiejś żelaznej zasadzie, ponieważ coraz więcej instytucji bankowych zaczyna powoli odchodzić od wspomnianego schematu na rzecz całkowicie indywidualnej oceny profilu konkretnego klienta.
MASZ PROBLEMY ZE SPŁATĄ POŻYCZKI I OBAWIASZ SIĘ UTRATY ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ? SPRAWDŹ JAK WYJŚĆ Z SYTUACJI.
Wbrew stereotypom, zatrudnienie w ramach umowy o pracę na czas nieokreślony wcale nie musi w sposób oznaczać, że bank pozytywnie oceni naszą wiarygodność finansową. Zwłaszcza w przypadku większych kredytów banki stosują algorytymy szacujące ryzyko braku spłaty zobowiązania przez kredytobiorcę.
Standardowo algorytymy te biorą pod uwagę między innymi posiadane przez nas wykształcenie a także perspektywy branży, w jakiej pracujemy. To właśnie z tego powodu do grup zawodowych lubianych przez banki należą np. informatycy, natomiast niezbyt przychylnie banki patrzą na pracowników branży budowlanej.
W praktyce oznacza to, że informatyk pracujący na umowy o dzieło w większości wypadków zostanie oceniony przez bank korzystniej, niż pracownik branży budowlanej posiadający umowę o pracę na czas nieokreślony.
Co negatywnie wpływa na zdolność kredytową?
Poza czynnikami wchodzącymi w skład scoringu kredytowego, istnieją również okoliczności, które w ocenie banków znacząco obniżają naszą wiarygodność finansową. Należy tutaj wymienić przede wszystkim:
1. Dużą liczbę pożyczek pozabankowych i/lub zakupów ratalnych w przeszłości, nawet jeśli wszystkie te zobowiązania były spłacane terminowo
2. Dużą ilość wniosków kredytowych złożonych przez klienta w krótkim czasie
3. Negatywną historię kredytową
4. Brak historii kredytowej
5. Posiadane aktywne zadłużenia
6. Częste zmiany miejsca pracy w przeszłości
Objaśnienia domaga się przede wszystkim pierwszy z wymienionych punktów. W internecie często można znaleźć porady nt. sposobów poprawy zdolności kredytowej. Jednym z najczęściej polecanych rozwiązań jest zaciąganie oraz terminowe spłacanie darmowych pożyczek w firmach pozabankowych.
W ten sposób co prawda budujemy pozytywną historię w BIK, jednak w żadnym wypadku nie oznacza to pozytywnego wpływu na ocenę naszej zdolności kredytowej przez bank. Dlaczego? Klient, który w przeszłości zaciągał dużo pożyczek pozabankowych lub często dokonywał zakupów ratalnych może zostać uznany za bank za obarczonego skłonnością do ryzykownego zadłużania się.
Podobnie w negatywny sposób na ocenę naszej wiarygodności może wpływać fakt zbyt częstych zmian miejsca pracy a nawet zmian miejsca zamieszkania.
Czy można poprawić swoją zdolność kredytową?
Odpowiedź na powyższe pytanie brzmi: tak, ale z zastrzeżęniem, że nie istnieją tutaj żadne „tricki”, które pozwolą nam oszukać bank. Poprawę oceny naszej zdolności kredytowej uzyskamy osiągając wyższe dochody, zmieniając branżę na bardziej perspektywiczną, zmniejszając średnie wydatki lub też kończąc studia na kierunku uznawanym za przyszłościowy.
Warto również zacząć oszczędząć decydując się na oferowany przez bank system budowania kapitału. Oczywiście, w określonych przypadkach korzystniejszą oceną zdolności kredytowej możemy uzyskać np. poprzez zabezpieczenie kredytu posiadanym przez nas majątkiem (nieruchomością lub ruchomością) albo poprzez przystąpienie do kredytu drugiej osoby.
Co ciekawe, chociaż banki co do zasady gorzej oceniają konsumentów, którzy mają kogoś na utrzymaniu, to jednak nie dotyczy to wszystkich wypadków. Fakt otrzymywania pieniędzy w ramach programu 500+ może zadziałać na naszą korzyść, chociaż rzecz jasna taka forma „poprawy zdolności kredytowej” jest co najmniej kontrowersyjna.
Co zrobić kiedy nie ma się żadnej zdolności kredytowej?
W przypadku konsekwentnego odrzucania wniosków kredytowych we wszystkich bankach, wydaje się, że jedynym rozwiązaniem jest możliwość skorzystania z pożyczki bez bik i bez zdolności kredytowej. Udzielaniem takich pożyczek zajmuje się bardzo wiele instytucji pożyczkowych. Należy jednak podkreślić, że dziś trudno o pożyczkodawcę, który nie sprawdzi klienta w bazie dłużników.